به نقل از «خبرآنلاین»

چرا صفویان ساقط شدند؟

تاریخ انتشار: ۲۲ آبان ۱۴۰۱ | کد خبر: ۳۶۳۹۵۳۶۳

کروسینسکی راهب یسوعی گزارش خود از فتنه افغان و سقوط اصفهان را خطاب به سرپرست فرقه که در آن زمان کشیشی به نام آنتوان دو سرسو در فرانسه بود نوشته و او نیز بر اساس گزارش کروسینسکی و اطلاعات سفرنامه نویسان دیگری که از ایران بازگشته بودند، «تاریخ واپسین انقلاب ایران » را به زبان فرانسه نوشت و آن را شش سال پس از سقوط اصفهان منتشر کرد.

بیشتر بخوانید: اخباری که در وبسایت منتشر نمی‌شوند!

البته که آن کتاب هیچ وقت به فارسی برگردانده نشد. اما جواد طباطبایی با توجه به مضامین مهمی از انحطاط و بحران که در سطور گزارش کروسسینسکی نهفته بود، تصمیم گرفت تا خلاصه ای از آن را ترجمه و منتشر کند. همانطور که طباطبایی می گوید با خواندن این گزارش می توان به خوبی فهمید که در آغاز قرن هجدهم چه شکاف ژرفی میان دریافت های اهل نظر کشورهای اروپایی و ایران ایجاد شده بود. گزارش برای هر ایرانی کشوردوستی می تواند تکان دهنده و تاسف آور باشد. هر چند فراتر از آن رساله ای در اندیشه سیاسی و سندی در تاریخ نویسی جدید نیز به شمار می رود. سندی که اعتبار بی نظیری در روایت گری بحران در تاریخ دوره میانه ایران دارد. اما از گزارش بی نظیر کروسینسکی که بگذریم به پژوهش هایی نظیر «ایران عصر صفوی» راجر سیوری می رسیم که کلاسیک ترین اثر پژوهشی اروپایی درباره سلسله صفویه به شمار می رود. این کتاب نیز سالها پیش به فارسی ترجمه شد و از همان زمان به عنوان یکی از منابع تحقیقات صفویه شناسی شناخته می شود. اما چند سال پیش کتاب ارزشمند رودی متی به نام «ایران در بحران» و با عنوان فرعی «زوال صفویه و سقوط اصفهان» ترجمه و منتشر شد که می توان از آن به عنوان فصل جدیدی در صفویه پژوهی معاصر ایران یاد کرد. این آکادمیسینی غربی با گذار از تحقیقات شرق شناسانه در سراسر اثر خود، به نقادی آثار غربیان درباره صفویان پرداخته است. شایان توجه است که رودی متی در رساله مفصل خود تنها به دنبال روایت سرنوشت صفویان که نقطه تراژیک آن سقوط اصفهان است، نیست بلکه در پی بازشناسی سرشت صفویان نیز بوده تا عناصر زوال این سلسله را تا زمان شاه عباس به عنوان پرهیبت ترین و مسلط ترین سلطان صفوی به عقب بازگرداند. هرچند بخش قابل توجهی از کتاب حاضر به شاه سلیمان و شاه سلطان حسین به عنوان دو سلطان واپسین صفوی پرداخته شده و تلاش برای پایان این دودمان را در عصر این دو سلطان می جوید، اما مساعی نویسنده متوجه نشان دادن امکانات شاهنشاهی صفویان، استعداد جغرافیایی ایران و همچنین اقتصاد سیاسی سلسله شده تا از این طریق سقوط محتوم و غم انگیز اصفهان را تبیین کند. یکی از ابزارهای رودی متی برای نشان دادن منطق حاکم بر زوال صفویه ناظر بر روابط قزلباشان، عالمان و درنهایت خواجگان و زنان با نهاد سلطنت و کانون قدرت است. علاوه بر این نویسنده این توفیق را پیدا کرده که فلات ایران تحت سلطه صفویان را در کشاکش اقوام پراکنده و سرکشی نظیر ترکمن ها، افغان های ابدالی، افغان های غلزایی، بلوچ ها، لزگی ها، کردها و عرب ها بتواند نشان دهد. قدرت هایی که بلاخره یکی از آنان پایتخت صفویان را به تسخیر خود درآوردند. نویسنده در اثر خود تلاش می کند تفسیری از روابط دولت و جامعه و همچنین دولت و قدرتهای خارجی به دست دهد تا تضعیف صفویان به مدد توضیح عوامل پنهانی و جانبی بهتر فهمیده شود. امپراتوری سنی عثمانی نیز به عنوان رقیب شاهنشاهی شیعه صفوی، دستمایه بخش هایی از کتاب شده است. امپراتوری ای که به مثابه یک سد میان تحولات عصر جدید در اروپای غربی و ایران زمین قرار داشت و ارتش آن همواره قوی تر و آماده تر از ارتش ایران بود. از دیگر امتیازات رساله حاضر ادغام روایت تاریخی و درونمایه های نظری است. به عبارت بهتر نویسنده فرضیه خود را در جای جای کتاب دنبال می کند و در این مسیر تاریخ را به کمک می گیرد. فصل چهارم که به سیاست های پولی صفویه می پردازد و فصل ششم که به رابطه مرکز و والیات در عصر صفویان می پردازد از درخشان ترین فصول این پژوهش است که بصیرت های تازه ای را در مورد شاخصه های حکومت در ادوار پادشاهان صفوی ارائه می دهد. در پایان باید اذعان داشت روایت رودی متی از سلسله ای که نسبت به قدرت های همسایه اش زودتر اوج گرفت و سریعتر از همه همسایگان خود دچار زوال شد، روایتی یکدست است که در کنار سرنوشت صفویه، سرشت آنان را نیز مطمح نظر قرار داده است. به همین خاطر می توان آن را گزارشی تحلیلی از جزر و مد صفوی ارزیابی کرد. اگر با خواندن گزارش کروسینسکی می توان به زوایای زوال تفکر و سقوط حکومت صفویه پی برد، با خواندن کتاب راجر سیوری و رودی متی می توان به این پرسش پاسخ داد که اسباب انحطاط سلسله صفویه چه بود.

۶۵۶۵

کد خبر 1694391

منبع: خبرآنلاین

کلیدواژه: حامد زارع صفویه تاریخ ایران سقوط اصفهان

درخواست حذف خبر:

«خبربان» یک خبرخوان هوشمند و خودکار است و این خبر را به‌طور اتوماتیک از وبسایت www.khabaronline.ir دریافت کرده‌است، لذا منبع این خبر، وبسایت «خبرآنلاین» بوده و سایت «خبربان» مسئولیتی در قبال محتوای آن ندارد. چنانچه درخواست حذف این خبر را دارید، کد ۳۶۳۹۵۳۶۳ را به همراه موضوع به شماره ۱۰۰۰۱۵۷۰ پیامک فرمایید. لطفاً در صورتی‌که در مورد این خبر، نظر یا سئوالی دارید، با منبع خبر (اینجا) ارتباط برقرار نمایید.

با استناد به ماده ۷۴ قانون تجارت الکترونیک مصوب ۱۳۸۲/۱۰/۱۷ مجلس شورای اسلامی و با عنایت به اینکه سایت «خبربان» مصداق بستر مبادلات الکترونیکی متنی، صوتی و تصویر است، مسئولیت نقض حقوق تصریح شده مولفان در قانون فوق از قبیل تکثیر، اجرا و توزیع و یا هر گونه محتوی خلاف قوانین کشور ایران بر عهده منبع خبر و کاربران است.

خبر بعدی:

تورهای بازدید نمایشگاه کتاب تهران در دیگر کشورها شوند

به گزارش خبرگزاری مهر، مسلم شجاعی مدیرکل بازاریابی و توسعه گردشگری خارجی وزارت میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی گفت: «رویداد» یکی از محصولات اصلی صنعت گردشگری کشورهاست. رویداد از جنس محصولاتی است که انسان محور و تعامل محور است. نمایشگاه کتاب همچون دیگر رویدادها از منظر گردشگری جذاب است.

وی به آمار بازدید نمایشگاه کتاب در سال ۱۴۰۲ اشاره کرد و افزود:‌ بازدید چند میلیونی از نمایشگاه در ۱۱ روز عددی قابل توجه است. این رویداد برای ما ارزشمند است چرا که کمک می‌کند تا گردشگران خارجی را نیز جلب کنیم.

مدیرکل بازاریابی و توسعه گردشگری خارجی وزارت میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی، ادامه داد: برخی از کشورهای همسایه و منطقه نظیر عراق، عمان، کویت، بحرین، هند، روسیه، چین و... که برای ما بازار هدف گردشگری هستند، در نمایشگاه کتاب حضور دارند. حضور کشورها به عنوان مهمان ویژه یا جذابیت آثار ناشران ایرانی، باعث می‌شود تا نمایشگاه کتاب تهران به رونق گردشگری خارجی کمک کند.

شجاعی انتشارات میراث فرهنگی را که به صورت تخصصی کتاب منتشر می‌کند، عامل ترویج گردشگری در بستر نمایشگاه کتاب خواند و افزود: در این مجال می‌توان فرصت‌های گردشگری از طریق کتاب را به بازدیدکنندگان خارجی نمایشگاه معرفی کرد. به این ترتیب هم نمایشگاه بین‌المللی کتاب تهران به توسعه گردشگری از طریق کتاب‌های تخصصی کمک می‌کند و به نوعی زمینه تعامل نمایشگاه کتاب و گردشگری محسوب می‌شود.

وی برگزاری تور بازدید گردشگران خارجی از نمایشگاه بین‌المللی کتاب تهران را عامل توسعه گردشگری رویداد محور برشمرد و گفت: برای سال‌های آتی برگزاری نمایشگاه کتاب تهران، می‌توان با همکاری بخش خصوصی تور بازدید گردشگران خارجی از این رویداد را برگزار کرد؛ می‌دانم مردم کشورهایی نظیر تاجیکستان علاقه بسیاری به نمایشگاه کتاب تهران دارند. همینطور کشورهای عرب و فرهیختگان کشورهای فارسی زبان به نمایشگاه کتاب تهران علاقه‌مندند.

مدیرکل بازاریابی و توسعه گردشگری خارجی وزارت میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی، افزود: می‌توانیم با برنامه‌ریزی ساده تورهای گردشگران خارجی را در بازه زمانی برپایی نمایشگاه بین‌المللی کتاب تهران، برگزار کنیم؛ اینطور گردشگران خارجی علاوه بر بازدید از مناطق تاریخی و دیدنی ایران از نمایشگاه کتاب هم بازدید می‌کنند. این یعنی تقاطع‌هایی که نمایشگاه کتاب می‌تواند با صنعت گردشگری کشور ارتباط برقرار کند.

شجاعی با طرح این موضوع که آمار دقیقی از حضور گردشگران خارجی در ادوار گذشته نمایشگاه کتاب تهران در دسترس نیست، گفت:‌ امسال می‌توانیم رصد کنیم و متوجه شویم که چه میزان گردشگر خارجی به نمایشگاه کتاب می‌آیند. دوره‌های قبل حضور تعداد قابل توجهی گردشگر خارجی را در نمایشگاه کتاب شاهد بودم. به جرأت می‌توانم بگویم نمایشگاه بین‌المللی کتاب تهران بازدید کننده خارجی دارد و بخشی از این بازدیدها از مسیر گردشگری محقق شده است.

وی هماهنگی بین بخشی میان وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی و وزارت میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی را برای استفاده بیشتر از موقعیت نمایشگاه کتاب تهران برای گردشگری خارجی را مهم خواند و ادامه داد: می‌توان با نگاه فرهنگی به مقوله گردشگری ادبی و گردشگری رویدادمحور منافع اقتصادی برای کشور ایجاد و بخش خصوصی را در این حوزه به خوبی فعال کرد. آنها که به طور حرفه‌ای اصول جذب گردشگر خارجی به کشور را می‌دانند می‌توانند نظر گردشگر خارجی را برای بازدید از نمایشگاه کتاب تهران، جلب کنند.

مدیرکل بازاریابی و توسعه گردشگری خارجی وزارت میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی افزود: می‌توانیم میان معاونت گردشگری وزارت میراث فرهنگی و معاونت امور فرهنگی وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی نشست مشترک برگزار کرد. همچنین بخش خصوصی نیز تورهای گردشگری کتاب و گردشگری ادبی و... را فعال کند. می‌توان این مهم را برای دوره‌های بعدی نمایشگاه کتاب ریل‌گذاری کرد. لازم است سیاست جدیدی برای سال‌های آینده درباره این امر مهم اتخاذ کرد.

شجاعی در رابطه با شعار امسال نمایشگاه کتاب با عنوان «بخوانیم و بسازیم» گفت: با کتاب خواندن می‌توان گردشگری ایران را ساخت. من کتاب «در سرزمین مردمان نجیب» را برای مطالعه پیشنهاد می‌کنم؛ این کتاب نوشته هرؤیه روپچیچ، موسیقیدانی از کشور کرواسی است و داستان آن ۲ بار سفر مرد کروات به تمام نقاط ایران را روایت می‌کند. این موسیقیدان حس خود را از هر آنچه در ایران و از مردم ایران دیده توصیف کرده و مهمترین توصیفی که مرد کروات از ایران در ذهنش ثبت شده مهمان نوازی است که به آن معروفیم.

کد خبر 6096279 فاطمه میرزا جعفری